Maak een grenswijs beleid met de beleidsdriehoek

Kwaliteitsniveau

Maak een kader waarin samenleven, spelen en werken op een veilige en fijne manier kan en seksualiteit op een oké manier kan beleefd worden

Medewerkers hebben nood aan een beleidskader om hun doelgroep te begeleiden. Een kader dat expliciteert hoe de organisatie wil dat er wordt omgegaan met (seksuele) integriteit geeft medewerkers daarbij een mandaat en richting. Daarom is aandacht voor het kwaliteitsniveau een essentiële stap in het opstellen van beleid. Dit kader opent de ogen en laat beleidsmakers en intermediairs inzien dat de doelgroep een basisrecht heeft op (seksueel) welbevinden, welzijn, ontwikkeling, …

Soms werkt een organisatie pas naar aanleiding van een incident een beleid uit. Het gevaar is dan groot dat de organisatie enkel focust op een reactiebeleid of preventiebeleid en geen aanknopingspunten biedt voor een positieve beleving.  

Onderdelen van een kwaliteitsbeleid kunnen zijn:

• Een visie op het bevorderen van gepast omgaan met elkaar, vriendschappen, relaties en seksualiteit en op het omgaan met grensoverschrijdend gedrag. Beschrijf in je visie duidelijk gewenst en ongewenst gedrag, de richtinggevende waarden, basisprincipes en uitgangspunten en schets een beeld van de gewenste situatie. Zo geef je visie, focus en richting aan ieders gedrag.
• Afspraken over gewenst gedrag. Beschrijf in regels en afspraken hoe je als organisatie verwacht dat mensen met elkaar leven, spelen, werken en hun seksualiteit beleven.

Preventieniveau

Voorkom grensoverschrijdend gedrag

De beleidsmatregelen op het preventieniveau bouwen verder op de visie en maatregelen van het kwaliteitsniveau. Ze gaan daarbij dieper in op het herkennen van risicovolle situaties en investeren in acties om deze risico’s te verminderen of weg te werken.  

Grensoverschrijdend gedragen psychosociale risico’s voorkomen, dat is de focus van de middelste laag van de driehoek. Op dit niveau ga je mogelijke oorzaken na, definieer je waar de grootste risico’s liggen en bepaal je waar je het als organisatie net goed doet.

• Spoor risico’s op van grensoverschrijdend gedrag. Je onderzoekt en signaleert risico's van werkomgevingen, taken en momenten. Dat doe je bijvoorbeeld tijdens een vergadering, met een tevredenheidsmeting of door incidenten en risico's te analyseren.
• Maak een plan met acties om gewenst gedrag te bevorderen en om grensoverschrijdend gedrag te voorkomen en er gepast mee om te gaan. Je organisatie bewaart het overzicht door alle maatregelen op te nemen in één globaal preventieplan. Dat verfijn je telkens in een jaaractieplan: wie doet wat, wanneer en hoe?

Neem maatregelen die het (seksueel) welbevinden, de manier van omgaan met elkaar en de algemene sfeer positief beïnvloeden. Denk aan aantrekkelijke activiteiten, verbindende communicatie, rekening houden met privacy...

Neem zoveel mogelijk aanleidingen, frustraties en risico’s weg. Denk aan een veilige infrastructuur, richtlijnen voor slecht nieuwsgesprekken, wachttijden inperken, … .

• Leg taken en verantwoordelijkheden rond dit thema vast. Zo vergroot je de kans om het beleid uit te voeren.
• Organiseer vorming over grensoverschrijdend gedrag.

Reactieniveau

Reageer op incidenten en bied bijhorende zorg, leerkansen en herstel aan

De maatregelen op het reactieniveau bouwen verder op die van het preventieniveau en bepalen hoe er met een incident kan worden omgegaan en welke nazorg, leerkansen en herstel er moet voorzien worden.

Op dit niveau stippel je uit wat je als organisatie moet doen als er een incident is.

Waar en bij wie kunnen je medewerkers en je doelgroep terecht in het geval van grensoverschrijdend gedrag? Wie kan beroep doen op welke dienstverlening? Wat met tijdelijke werknemers, vrijwilligers of stagiairs?

Hoe breng je mensen op de hoogte van deze kanalen, wordt hier correct en duidelijk over gecommuniceerd? Hoe reageer je als getuige of omstaander en hoe als leidinggevende?

Is er (psychologische) begeleiding voorzien voor slachtoffers en plegers? Zijn er sancties voorzien en/of opgenomen in het huis- en arbeidsreglement?

• Voorzie richtlijnen om te reageren op grensoverschrijdend gedrag. Zo weet iedereen wat hij kan, mag en moet doen tijdens een incident. Denk aan tips, leidraad, stappenplan, protocol of reactiewijzer. Inclusief hoe te melden en registreren.
• Geef richtlijnen om voor medewerkers en doelgroep te zorgen na een incident. Iemand die grensoverschrijdend gedrag meemaakt of daar getuige van is, heeft recht op opvang en nazorg. Erken mogelijke schade en sta mensen bij om incidenten te verwerken.
• Geef richtlijnen voor herstel na een incident. Zet afspraken op papier over hoe je het communicatieproces op gang brengt tussen wie grensoverschrijdend gedrag stelt en wie het onderging. Met als doel: herstel van de schade, zowel emotioneel, materieel als relationeel.  
• Geef richtlijnen om te leren uit incidenten. Bespreek en analyseer samen incidenten. Zo ontdek je patronen en oorzaken en achterhaal je succesfactoren en knelpunten. Op basis daarvan stuur je de werking bij om aantal en ernst van incidenten te verminderen.

De beleidsdriehoek op Grenswijs.be

De verschillende tools op Grenswijs spelen in op de drie beleidsniveaus.

De tools ‘over de grens?’, ‘schat de ernst in’ en ‘hoe reageer je?’ doen je nadenken:

• of de situatie over de grens gaat;
• hoe ernstig de situatie is;
• hoe je een (ped)agogische reactie formuleert naar de verschillende betrokkenen.

Bij elke casus kom je te weten welke beleidsaspecten nodig zijn om op dit gedrag te reageren, dit te voorkomen en te streven naar het verhogen van het (seksueel) welbevinden.

Deze drie niveaus vind je ook terug in de quickscan. Doe de quickscan en kom te weten waar je organisatie beleidsmatig kan op inzetten. De resultaten van de quickscan kan je meteen omzetten in het beleidsplan, waar je het resultaat van denkoefeningen kan neerschrijven en nadien verspreiden onder collega’s en gebruikers.