Als omstaander kan je impact hebben op situaties van grensoverschrijdend gedrag. Je kan helpen om het gedrag te stoppen of vermijden dat het verder escaleert. Door te reageren kan je de uitkomsten voor slachtoffers in positieve zin beïnvloeden en voor sociale verandering zorgen door te laten merken dat het gedrag niet oké is. Als omstaander kan je op verschillende manieren reageren: anderen betrekken, de betrokkenen aanspreken, zorgen voor afleiding, één van de betrokkenen afzonderen, of aanwezig blijven en achteraf hulp bieden.
Je kan zelf andere omstaanders betrekken door hen te laten meewerken en hen een taak of verantwoordelijkheid te geven. Zo hoef je je niet alleen in de situatie te begeven. Dit is een goede optie als je je onvoldoende veilig of zeker voelt.
Naast omstaanders kan je ook verantwoordelijken betrekken, zoals bewakingspersoneel, barpersoneel of begeleiders.
Je kan zelf de betrokken personen aanspreken. Je kan de persoon die het grensoverschrijdende gedrag ondergaat, vragen of alles oké is en of je kan helpen met iets.
Daarnaast kan je ook aangeven aan de persoon die het grensoverschrijdende gedrag stelt, dat het gedrag ongewenst of niet respectvol is, dat je merkt dat de ander het gedrag niet leuk vindt of door te vragen om ermee te stoppen.
Meer indirect kan je zorgen voor afleiding. Dit kan helpen zowel om de situatie van dichtbij te analyseren en in te schatten (wat is hier precies aan de hand?) als om het gedrag te doen stoppen en verdere escalatie te voorkomen.
Je kan de betrokkenen afleiden door een vraag te stellen, een gesprek te starten over een totaal ander onderwerp, hulp te vragen, een voorwerp te laten vallen, … Het doel is om de aandacht weg te halen van wat er tussen hen gebeurt en dat ze hun aandacht richten op jou.
Je kan ook één van de betrokkenen proberen weg te halen uit de situatie. Tracht vooral om de persoon die het ongewenste gedrag meemaakt uit de situatie te halen.
Maar als je de persoon kent die het gedrag stelt, kan je ook proberen deze persoon ergens anders mee naartoe te nemen. Dit kan op een directe manier, door de persoon fysiek uit de situatie te halen, of op een meer indirecte wijze, met behulp van een smoesje.
Ten slotte kan je aanwezig blijven en de situatie in het oog houden. Jouw aanwezigheid op zich geeft al een veiliger gevoel voor het slachtoffer en zo kan je mogelijk toch ingrijpen wanneer de situatie escaleert.
Achteraf kan je dan het slachtoffer steun bieden door te vragen of deze persoon erover wilt praten, of je ergens mee naartoe kan gaan of iemand kan bellen.
Ook als is de situatie al voorbij, het is ook erg helpend voor slachtoffers om na de gebeurtenis ondersteuning te krijgen.
Het is duidelijk dat je op verschillende manieren kan reageren. Welke reactiewijze kies je nu?
Belangrijk om te weten is dat er hierbij geen vaste volgorde of ‘goede’ en ‘slechte’ manier is. Wat voor jou de beste manier is om te reageren verschilt van situatie tot situatie. Hiervoor maak je best een inschatting van het risico voor jezelf.
Ook de reactiewijze waar jij je over het algemeen het meest comfortabel bij voelt, bepaalt welke reactie voor jou op dat moment het beste en meest gepast is.
Voel je je het meest comfortabel bij het aanspreken van personen of eerder bij het zoeken naar een creatieve manier om in te grijpen, zoals afleiding creëren?
Ten slotte is het soms nodig om meerdere reactiewijzen uit te proberen als de eerste niet werkt. Iedere situatie is anders en vraagt dan ook om een andere aanpak.